Twee gezichten van... Nr. 102: De St. Jozefschool in Schipluiden 

In de rubriek 'De twee gezichten van…' staan maandelijks twee afbeeldingen centraal. De tekst van deze aflevering is verzorgd door Trudy Werner-Berkhout van de Historische Vereniging Maasland. Henk Groenendaal maakte de foto anno 2011. Reacties en suggesties van lezers zijn van harte welkom. Deze maand deel 102.

Onderwijs kregen de kinderen van Schipluiden eeuwenlang in het schoolgebouw, nu 'Het Anker', achter de oude middeleeuwse kerk. In 1862 werd een nieuw schooltje gebouwd met twee klassen en een huis voor het schoolhoofd, rechts van de Boomgaardslaan, het toenmaals geheten 'Schoolslop'. Door de opkomst van het bijzonder onderwijs richtten de gereformeerden in 1896 een eigen school op aan de Singel. In 1909 vertrokken de kinderen naar een nieuwe school aan de Keenenburg, het Jeugdhuis.

Rond 1900 bouwde men aan de andere kant van de Boomgaardslaan een nieuwe vierklassige openbare school. Het mooie nieuwe schoolgebouw kon toch niet verhinderen dat er bij de hervormde gemeenteleden ook een wens ontstond naar een eigen school. In 1923 werd de hervormde school een feit door het oude openbare schoolgebouw aan het Schoolslop te betrekken. Dit pand is recentelijk gesloopt. De nieuwe openbare school kreeg vervolgens een katholiek signatuur. De laatste hoofdonderwijzer, meester Terbeek, nam alleen nog maar katholiek personeel aan! Er was nu immers protestants onderwijs, losgekoppeld van de oorspronkelijke openbare school. Het bijzonder onderwijs had de toekomst in het dorp. En op 1 januari 1923 werd dan ook de openbare school Schipluiden opgeheven en het schoolgebouw overgedragen aan het katholiek schoolbestuur, dat nu ook hun eigen identiteit kon doorgeven.Meesters als Terbeek en Van Mierlo waren hiervoor belangrijke stimulatoren geweest. De verzuiling vierde hoogtij!

Het hoofdgebouw van de Sint Jozefschool, september 1986

In 1939 vroeg het katholiek schoolbestuur aan de gemeenteraad medewerking bij het stichten van een nieuwe school. De inspecteur van het onderwijs vond het niet langer verantwoord de schoolkinderen in het oude gebouw in de Boomgaardslaan te huisvesten. Al in hetzelfde jaar werd grond aangekocht en de bouw aanbesteed. Er kwam een nieuwe school met vijf klassen, een gymnastiekzaal en tevens een uitbouw voor een toneelzaal en kelder onder deze zaal. Deze aanbouw was een geschenk van de parochianen ter herdenking van het honderdjarige bestaan van hun parochiekerk in Hodenpijl.

De school lag toen aan de uiterste rand van de dorpskom waar woningbouw was gepland. Vanuit de school was uitzicht op de landerijen van boer Arkesteijn en de Trambrug. De school is ontworpen door architect H.W. Valk en is geïnspireerd op de monumentale boerderij van Arkesteijn, die toen vlakbij de school lag. Helaas is de boerderij in 1964 ten behoeve van de bouw van de kerk en een nieuwe wijk afgebroken. Er resteren slechts enkele kastanjebomen.

Het waren moeilijke tijden eind jaren veertig. Er moesten maatregelen genomen worden ten behoeve van de luchtbescherming en daarom werd de zoldervloer uitgevoerd in gewapend beton. Toen de oorlog dan toch werkelijkheid was geworden, was er opnieuw toestemming nodig om de bouw voort te zetten. Nadat de school gereed was, werden de leerlingen overgeplaatst naar het nieuwe gebouw. Er was nog even sprake van vordering van Duitse soldaten,maar aangezien de school toen nog in een open gebied lag, werd dit niet veilig genoeg gevonden en betrokken de Duitsers de oude school in de Boomgaardslaan. Op 22 januari 1941 werd de school ingezegend door de deken van Delft en een paar weken later werd het eeuwfeestcadeau, het toneel, overgedragen aan de gemeenschap. De officiële opening met burgemeester, inspecteur, pastoor en hoofdmeester Lafeber vond aan het begin van het nieuwe schooljaar plaats, op 6 mei 1941 (in die tijd startten de schooljaren altijd op 1 mei ). Ook de kleuterschool kwam in het nieuwe gebouw en vestigde zich daar tot 1962.

In de winter werd tijdens de oorlogsjaren de gymzaal en het toneel gebruikt voor kerkdiensten. De onverlichte weg naar Hodenpijl was niet aanlokkelijk, dus werd een oplossing in het dorp gezocht en gevonden. Aangezien het schoolbestuur tevens kerkbestuur was, was dit makkelijk te regelen.In de loop van de tijd werden er telkens nieuwe stukken grond aangekocht. Dit voor de beoogde uitbreiding van de school, het huis van de hoofdmeester, maar ook voor het stichten van een nieuwe kerk en begraafplaats. Er zou een parochieel centrum moeten komen. De kerk is er gekomen, de begraafplaats niet. In 1943 werd het achtste leerjaar ingevoerd, het zogeheten Voortgezet Gewoon Lager Onderwijs. Daarvoor moest een extra ruimte worden bijgebouwd, welke pas in 1954 gestalte kreeg. Later vonden nog diverse uitbreidingen plaats. Bij deze verbouwingen werd altijd nadrukkelijk de stijl van het schoolgebouw in takt gehouden. Zo ook toen de bij de invoering van het basisonderwijs de kleuters onder hetzelfde dak kwamen.

De oude foto uit september 1986 kondigt de verbouwing aan die gaat leiden tot de huidige situatie aan deze zijde van de school, hoek Schoolplein en Burgemeester Musquetiersingel. Het aantal leerlingen bleef verder toenemen en op de plaats van de vroegere kleuterschool konden in 2010 vijf nieuwe klaslokalen in gebruik worden genomen. Deze lokalen zijn onderdeel van een groter nieuwbouwproject van de woningbouwstichting met woningen voor starters en senioren. Aangezien de groei van de school naar verwachting spoedig zijn hoogtepunt zal bereiken zijn de klaslokalen langs de Dr. Reijnderslaan zo gebouwd dat zij gemakkelijk tot aparte wooneenheden zijn om te vormen. Met de opening van het volledig vernieuwde schoolplein op 7 oktober 2010 werd deze recentste uitbreiding feestelijk afgesloten.

De gymzaal werd in 1979 onttrokken aan de schoolgymnastiek. De Dorpshoeve met sportzaal nam deze taak over. De harmonievereniging St. Caecilia vestigde zich in de oude gymzaal, nu genoemd 'Het Notenschip'. Ook de bibliotheek, die in en onder het toneel gehuisvest was, vond een nieuw onderkomen. De school is dankzij haar karakteristieke uiterlijk behouden gebleven en heeft niet alleen grote monumentale waarde, maar is ook voor de vele Schipluidenaren die hier school hebben gegaan een deel van het persoonlijk verleden! Wie herinnert zich niet juf Augustinus, meester Kras, juffrouw Van Mierlo en meester Zeijlstra; zij staan in ons geheugen gegrift.

Literatuur

• De St. Jozefschool door O. Spinnewijn in Monumenten en historische gedenkwaardigheden, Schipluiden, 1988.
• Van telraam tot computer. Het onderwijs in Schipluiden, Schipluiden, 1991.

Tekst: Trudy Werner-Berkhout. Oude foto: Archief Sint Jozefschool Schipluiden. Foto huidige situatie 2011: Henk Groenendaal. 'Midden-Delfland - Schakel' publicatie: 5 augustus 2011.

Na publicatie worden de “Twee gezichten van…” ook op internet gepubliceerd op adres: http://www.middendelfland.net/.