Twee gezichten van... Nr. 71: Hoofdgebouw buitenplaats Hodenpijl In de rubriek 'De twee gezichten van…' staan maandelijks twee afbeeldingen centraal. De tekst van deze aflevering is verzorgd door Jacques Moerman van de Historische Vereniging Oud-Schipluiden. Henk Groenendaal maakte de foto anno 2008. Reacties en suggesties van lezers zijn van harte welkom. Deze maand deel 71. De voor- en zijgevel van het hoofdgebouw van de buitenplaats Hodenpijl, gelegen aan de Tramkade tussen Den Hoorn en Schipluiden, oogt imposant door zijn hoogte en breedte. De vondst van een tekening uit 1823, van een onbekende maker, bevestigt het gevelbeeld, dat tijdens een bouwhistorische verkenning in 2002 reeds was opgevallen. In dat jaar liet de pleisterlaag hier en daar los, waardoor het oorspronkelijke metselwerk was te zien. Ook zichtbaar achter de cementlaag waren op enkele plaatsen de korfbogen boven de vensters. Ze waren versierd met zandstenen blokjes. Deze bouwwijze is kenmerkend voor de eerste helft van de zeventiende eeuw. De huidige vensters, zogenaamde T-ramen, dateren uit het laatste kwart van de negentiende eeuw. Boven de kelderopeningen bevinden zich onder de pleisterlaag eveneens korfbogen (zie de oude tekening). De kelder zelf heeft een kruisgewelf, die in het midden wordt gedragen door twee achtkantige zuilen. Ook hier geven de stenen aan dat de bouw van dit gedeelte van de buitenplaats in de eerste helft van de zeventiende eeuw heeft plaatsgevonden. Kruisgewelven zijn zeldzaam in het gebied van Midden-Delfland. Ze komen slechts voor bij boerderijen die in de zestiende eeuw zijn gebouwd. Hier hebben we met een jonger voorbeeld te maken, vermoedelijk gebouwd door een metselaar van grote stadshuizen. | | De opdrachtgevers voor deze bouw waren Mr. Maerten Paets en zijn schoonmoeder Machtelt Leijningen, weduwe van Hillebrant Jacobsz. van Wouw. In 1634 waren zij in het bezit gekomen van deze oude boerderijplaats. Veel rijke stedelingen belegden in die tijd hun geld in de bouw van een buiten op het platteland. De families Paets en Van Wouw woonden in Den Haag. Ze handhaafden op het achtererf van de buitenplaats de boerderij. In 1678 blijkt Jacob Abrahamsz. Luchtigheijt de pachter van het agrarische gedeelte te zijn. In de zomermaanden mocht hij op zijn erf geen vee laten rondlopen en vuilnis deponeren. In die periode verbleef de familie Van Wouw regelmatig op de buitenplaats. Ten behoeve van de recreatie werden enkele waterpartijen gegraven, waarvan er één bewaard is gebleven. Ook kwamen er bospercelen, een nieuwe boomgaard, een orangerie en een speelhuisje, waar de kolfattributen werden bewaard. Recentelijk is bij de aanleg van de golfbaan de fundering van dit huisje opgeruimd. | | Na 1763 kwam het bezit Hodenpijl in handen van meestertimmerman Willem van den Bosch uit Schipluiden. Achter het herenhuis wordt in de koopakte een boerenwoning vermeld en een stal voor 40 koeien. In 1833 kocht Dirk Jacobsz. Ammerlaan het gehele bezit; hij was onder meer boterhandelaar en tot 1855 burgemeester van Hodenpijl. Op het achtererf liet hij een dubbel pakhuis bouwen, dat er nog steeds staat. Later werd hij ook burgemeester van Schipluiden. De gemeenteraadsvergaderingen vonden tot 1881 plaats in de grote opkamer van de buitenplaats Hodenpijl. Daarna kwam er een nieuw raadhuis in de Dorpsstraat te Schipluiden. Het monumentale pand is sinds een aantal jaren rijksmonument. Het fraaiste onderdeel is de grote opkamer, die ook wel met de naam 'zaal' wordt aangeduid. Deze ruimte weerspiegelt een rijkdom, die nergens op het platteland van Midden-Delfland zijn gelijke kent. De opkamer heeft onder meer een fraaie kast- en deurpartij, een gestuukt plafond, een mooie schouw en vensterbanken. Voor en naast het hoofdgebouw staan nog diverse hoge bomen, die van het voorjaar tot het najaar het voormalige buitenhuis verbergen. In de wintermaanden is het pand goed zichtbaar. Het vervallen toegangshek draagt nog de naam Hodenpijl. Oorspronkelijk was deze naam verbonden aan een middeleeuws kasteel, dat aan de andere zijde van de Gaag, dichterbij het dorp Schipluiden, heeft gestaan. Tegenover het hoofdgebouw van de buitenplaats ligt de voormalige r.k. kerk van Hodenpijl, die nu als ontmoetingscentrum wordt gebruikt. | | Meer informatie over de naamgeving van polders en wegen is te vinden in het ‘Straatnamenboek van de gemeente Schipluiden’ (de dorpen Schipluiden en Den Hoorn en de buitengebieden). Tekst: Jacques Moerman. Oude afbeelding: particulier bezit. Foto huidige situatie 2008: Henk Groenendaal. 'Midden-Delfland - Schakel' publicatie: 18 december 2008. Meer informatie: Na publicatie worden de “Twee gezichten van…” ook op internet gepubliceerd op adres: http://www.middendelfland.net/. | |
