Twee gezichten van... Nr. 70: De openbare school in Maasland: De Schutse

In de rubriek 'De twee gezichten van…' staan maandelijks twee afbeeldingen centraal. De tekst van deze aflevering is verzorgd door Trudy Werner-Berkhout van de Historische Vereniging Maasland. Henk Groenendaal maakte de foto anno 2008. Reacties en suggesties van lezers zijn van harte welkom. Deze maand deel 70.

In de Republiek der Verenigde Nederlanden was het onderwijs van oudsher een gezamenlijke taak van de kerken en de lokale overheid geweest. Daardoor konden de schoolverordeningen, de leerstof en het lesgeven sterk verschillen. Ook speelden binnen het onderwijs grote standsverschillen een rol. Er waren armenscholen, burgerscholen voor de kleine burgerij en Latijnse of particuliere scholen voor de rijken. Het onderwijs stond internationaal hoog in aanzien omdat zoveel mensen konden lezen. Dat kwam omdat in de Calvinistische Republiek iedereen de bijbel moest kunnen lezen! In 1806 werd het ongeorganiseerde onderwijssysteem aangepakt in de eerste nationale schoolwet: lezen, schrijven en rekenen werden de belangrijkste vakken en het godsdienstonderwijs moest neutraal gegeven worden. Zo werd de openbare school een feit!

Hammerdreef. Einde vroegere Kerklaan, grasland van fam. Ammerlaan (ca. 1900); rechts de Hervormde Kerk, op één derde van links de spits van het gemeentehuis. 

In Maasland was een ruim schoollokaal met onderwijzerswoning aan het Kerkplein tegenover de Hervormde kerk. Ook in de buurt Burgersdijk bezat de gemeente een kleine school met woning voor de onderwijzer. Bij de grensregeling met De Lier werd de school hier echter opgeheven.
In 1866 verminderde het aantal kinderen dramatisch, nadat uit particuliere fondsen een Christelijke school in de gemeente verrees. De schoolstrijd zette zich in alle hevigheid voort. In 1890 leidde dit tot de stichting van een Rooms Katholieke school aan de Kerkweg en in 1894 tot de oprichting van de Christelijke school van de Ned. Hervormde gemeente. Kortom in een tijdsbestek van minder dan vijftig jaar waren er in het dorp Maasland vier scholen actief. In 1895 bedroeg het aantal leerlingen van de openbare school nog maar 25 % van het totale leerlingenbestand. Tot 1899 werd hier ook nog avondschool gehouden, waar de Frans, Duits en Wiskunde werd onderwezen. Het baatte niet.

Op 1 januari 1930 telde de openbare school nog 26 leerlingen, hoofd van de school was meester C. Visser en onderwijzeres mejuffrouw J. Poortman. Met het nieuwe jaar voor de boeg, meldde Burgemeester en Wethouders op 13 augustus dat er slechts 7 kinderen waren ingeschreven. Sinds de jaren twintig leed de school al een kwijnend bestaan en er waren geen vooruitzichten op enige verbetering. B&W stelde dan ook voor de school op te heffen. Na een verzoek aan Hare Majesteit om af te wijken van het in stand houden van een openbare lagere school, zoals gesteld in de Wet op het Lager Onderwijs van 1920, werd de school per 1 oktober 1930 opgeheven. Het zou veertig jaar duren voordat er weer een openbare school in Maasland kwam. In 1970 was het zover: De Schutse werd opgericht.