Mooi Dichtbij

Vorige pagina Naar boven Naar beneden Home pagina Informatie pagina Contact pagina
Twee gezichten van... Nr. 58: Gemaal v/d Kerkpolder
=> Originele pagina.

Twee gezichten van... Nr. 58: Het gemaal van de Kerkpolder

In de rubriek 'De twee gezichten van…' staan maandelijks twee afbeeldingen centraal. De tekst van deze aflevering is verzorgd door Jacques Moerman van de Historische Vereniging Oud-Schipluiden. Henk Groenendaal maakte de foto anno 2007. Reacties en suggesties van lezers zijn van harte welkom. Deze maand deel 58.

Op de oude afbeelding uit 1938 is de onderkant van de Kerkpoldermolen te zien. In 1880 kwam op deze plaats een einde aan de windbemaling en werd de molen grotendeels gesloopt. In het aangrenzende gebouwtje was een stoomgemaal gevestigd. De schoorsteen duidt hierop. In 1938 kwam een nieuw gemaal tegenover de molenwerf gereed, dat ontworpen was door de bouwkundige H. Paul. Het gemaal gebruikte aanvankelijk een dieselmotor als krachtbron. In 1958 schakelde men over op elektrische aandrijving.

De Kerkpoldermolen was de derde windwatermolen van Holland. De komst van deze molen heeft te maken met Philips de Blote, die in 1411 eigenaar van kasteel Keenenburg werd. Als dijkgraaf en baljuw van Delfland en Schieland was hij op de hoogte van de experimenten met een windwatermolen in de omgeving van Alkmaar. Niet toevallig werd de eerste windwatermolen van Delfland nabij de Keenenburg in Schipluiden gebouwd. Op 31 december 1413 kreeg Philips de Blote van graaf Willem VI toestemming om deze windmolen ook voor het malen van koren te gebruiken. Hierdoor werd de Kerkpoldermolen de eerste korenmolen van Schipluiden. Later verkregen de adellijke bewoners van Huis te Dorp het wind- en maalrecht. Zij lieten vóór 1500 op een stuk buitenland aan de andere zijde van het dorp (Korpershoek) een korenmolen bouwen. Hier staat nog steeds een korenmolen.

De aanwezigheid van de Kerkpoldermolen heeft ervoor gezorgd, dat het dorp Schipluiden gedurende vele eeuwen niet kon uitbreiden in noordelijke richting. Dit had te maken met het windrecht, de vrije toevoer van wind, in dit geval de westenwind. Ten zuiden van de Kerkpoldermolen stond reeds voor de komst van de molen een boerderij. Toen de eigenaar Rochus Claesz. zijn boerderij in 1563 wilde uitbreiden, kwamen de overige ingelanden van de Kerkpolder in opstand. De windtoevoer van die zijde zou hierdoor ernstig belemmerd worden. Otto van Egmond bemiddelde als hoogheemraad in deze kwestie. Hij regelde persoonlijk de voorfinanciering van de boerderijverplaatsing. Rochus Claesz. kreeg aan de andere zijde van de hof van Keenenburg een nieuwe boerderij. Zijn kinderen noemden zich later Hofhouck.

De Kerkpoldermolen overleefde de oorlogshandelingen in de periode 1572-'74. In 1615 was er sprake van een oude vervallen molen. Kort erna werd op deze locatie een nieuwe windwatermolen gebouwd. Op 5 juni 1659 kreeg het polderbestuur van de Kerkpolder toestemming om deze molen te laten 'reijsen'. Dit betekende het verhogen van de molen om de windvang te verbeteren. De aanwezigheid van de molen op de hoekpunt van de Kerkpolder betekende dat de jaagpaarden hier niet konden passeren. Zij moesten de rijweg langs de Gaag aan de overzijde volgen.

De Kerkpoldermolen was vanwege haar centrale ligging aangewezen als hoofdseinmolen van Delfland. Wanneer deze molen het sein hees, dienden de andere seinmolens dit over te nemen en moesten de overige molens direct het malen staken. Toen een gemaal de Kerkpoldermolen in 1880 verving, werd er een hoge houten seinmast opgericht, waarin een vlag of lantaarn kon worden gehesen. In 1938 kwam er een nieuwe ijzeren seinmast (zie oude foto), die omstreeks 1965 werd gesloopt. De gemalen waren inmiddels aangesloten op het telefoonnet. 

Op de hoekpunt waar de Kerkpoldermolen gestaan heeft, bevindt zich nu een elektriciteitshuisje in de vorm van een kubus. Vlak ervoor ligt de brug naar het sportcomplex van Schipluiden. De laatste machinist van het gemaal van de Kerkpolder was Siem Berkhout. Zijn woning bij het gemaal is een aantal jaren geleden gesloopt.

Zie 'Voor de wind gaan. Molens in en om Schipluiden', een syllabus bij de gelijknamige expositie in Museum Het Tramstation. Openstelling op zaterdag en de eerste zondag van de maand van 14.00-16.00 uur.

Meer informatie over de naamgeving van polders en wegen is te vinden in het ‘Straatnamenboek van de gemeente Schipluiden’ (de dorpen Schipluiden en Den Hoorn en de buitengebieden))

Tekst: Jacques Moerman. Oude foto 1938: Historische Vereniging Oud Schipluiden. Foto huidige situatie 2007: Henk Groenendaal. 'Midden-Delfland - Schakel' publicatie: 29 november 2007.

Na publicatie worden de “Twee gezichten van…” ook op internet gepubliceerd op adres: http://www.middendelfland.net/.

Midden-Delfland Nieuws
16 november: Burgemeester Fenna Noordermeer ontvangt Sinterklaas op de Paardenbrug in Schipluiden
15 november: Werkzaamheden aan N468 zijn aangekomen bij het laatste gedeelte kunststof damwanden
8 november: Werkzaamheden aan N468 bij Hodenpijl hervat na tegenslag; let op mogelijke vertraging
5 november: Werkzaamheden in Polder Noord-Kethel voor verbetering leefgebied boerenlandvogels
18 oktober: Ontdek wat je zelf kan doen voor onze natuur
15 oktober: Boer zoekt hulp! - 26 oktober en 2 november 2024
14 oktober: Mystery on the Caecilia Express - 23 november 2024
12 oktober: Sfeervol Boerenoogstfeest op de Adrianushoeve

Vorige pagina Naar boven Naar beneden Home pagina Informatie pagina Contact pagina