Twee gezichten van... Nr. 57: Boerderij Groeneveld In de rubriek 'De twee gezichten van…' staan maandelijks twee afbeeldingen centraal. De tekst van deze aflevering is verzorgd door Jacques Moerman van de Historische Vereniging Oud-Schipluiden. Henk Groenendaal maakte de foto anno 2007. Reacties en suggesties van lezers zijn van harte welkom. Deze maand deel 57. Langs molen Groeneveld loopt een pad naar boerderij Groeneveld. De huidige moderne woning staat op een historische plaats. Tot de brand van april 1979 bevond zich hier een monumentale boerderij, zie de oude foto uit de jaren zestig van de vorige eeuw. In de Middeleeuwen stond hier het kasteel van het adellijke geslacht Groeneveld. De naam Groeneveld verwijst naar de oorspronkelijke situatie van dit gebied, een stuk wildernis dat de afsluiting vormde van de grafelijke ontginning vanuit Delft. De heerlijkheid Groeneveld nabij 't Woudt wordt reeds in 1203 genoemd. In dat jaar werd Philips van Wassenaar, naast zijn andere titels, tevens heer van Groeneveld. In 1228 kreeg Arent van Wassenaar de hofstede Groeneveld met 25 morgen land (een morgen is ongeveer 5/6 ha) ten zuiden van de Zweth in leen. Tussen 1250 en 1260 liet hij de ridderhofstad Groeneveld bouwen. De ontsluiting vond plaats via een weg naar de Zweth en een speciaal gegraven water, een z.g. kulk, naar de Monsterwatering. Arent voerde als eerste de titel heer van Groeneveld. Ook zijn nazaten noemden zich heer of vrouwe van Groeneveld. Van het adellijke huis Groeneveld is weinig bekend. Er bestaan geen betrouwbare afbeeldingen van het kasteel. In 1393 werd Groeneveld tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten verwoest. De definitieve afbraak volgde in 1420. | | Er zijn aanwijzingen waar het kasteel precies heeft gestaan. Nabij de kulk is in 1929 zwaar muurwerk van een mogelijke voorburcht aangetroffen. Hier is toen ook een relatief hoge terp afgegraven. Oude kaarten uit de zeventiende tot en met de negentiende eeuw tonen voor de boerderij een rechthoekige gracht, waarbinnen een boomgaard heeft gelegen. In de twintigste eeuw werd een deel van deze gracht nog aangeduid met de naam zwanenvijver, een verwijzing naar het feit dat de heren van Groeneveld in de Middeleeuwen het recht bezaten om zwanen te houden. In 1980 werd bij de aanleg van een nieuwe weg naar de boerderij de kasteelgracht doorsneden. Het aardewerk dat hier werd gevonden dateerde uit de dertiende en veertiende eeuw. Kort daarna werden de slenken (laagtes), die de loop van de kasteelgracht nog aangaven, gedempt en gelijkgemaakt met de naaste omgeving. De boerderij bestond oorspronkelijk uit een langwerpig gebouw met het woongedeelte op het zuiden, maar is in de loop van de zeventiende eeuw uitgegroeid tot een U-vorm door de aanbouw van een lange onderkelderde zijkamer rechts van het woongedeelte en een dwarse driebeukige stal rechts aan het bedrijfsgedeelte. In het oudste deel van de woning werden voor de brand nog balken aangetroffen, die teruggingen naar de eerste helft van de zestiende eeuw. De grote uitbouw kan samenhangen met het feit, dat de boerderij in de zeventiende eeuw ook de functie van heerschapskamer had, waar de eigenaar uit de stad in de zomer enige tijd kwam recreëren. De familie Van Oldenbarnevelt is bezitter van de woning geweest. In de achttiende eeuw was de boerderij achtereenvolgens eigendom van Mr. François Doublet en de Rotterdamse koopman Gerrit van der Pot. Pas vrij laat is de boerderij in handen gekomen van de pachtende familie Ammerlaan, waarvan een telg hier nog altijd het boerenbedrijf voert. | | Links van de oude boerderij, maar ook op de nieuwe foto (zie de ruïne), staat nog het voormalige rechthuis van Groeneveld. Tot de Franse tijd was Groeneveld een zelfstandige ambachtsheerlijkheid en tot 1855 een aparte gemeente. In het rechthuis vergaderden het ambachts- en het polderbestuur. Hopelijk blijft dit historische pandje bewaard. In het Streekmuseum van het Westland wordt een oude balk met tekst bewaard, die oorspronkelijk boven de toegangsdeur van het rechthuis heeft gezeten. In 1976 kwam Groeneveld plotseling landelijk in het nieuws, omdat de 'ambachtsrechten', waaronder de visrechten in de Monsterwatering, te koop kwamen. Het ging om een z.g. 'blote' titel, die geen werkelijke rechtskracht meer bezit. Het is onbekend wie de koper van deze titel was. Een toevallige passant zal niet vermoeden dat aan de huidige boerderijplaats Groeneveld zo'n rijke geschiedenis verbonden is. | | Meer informatie over de naamgeving van polders en wegen is te vinden in het ‘Straatnamenboek van de gemeente Schipluiden’ (de dorpen Schipluiden en Den Hoorn en de buitengebieden)) Tekst: Jacques Moerman. Oude foto ca. 1960: Historische Vereniging Oud-Schipluiden. Foto huidige situatie 2007: Henk Groenendaal. 'Midden-Delfland - Schakel' publicatie: 1 november 2007. Na publicatie worden de “Twee gezichten van…” ook op internet gepubliceerd op adres: http://www.middendelfland.net/. | |
