Twee gezichten van... Nr. 50: De Kapel in Zouteveen In de rubriek 'De twee gezichten van…' staan maandelijks twee afbeeldingen centraal. De tekst van deze aflevering is verzorgd door Jacques Moerman van de Historische Vereniging Oud-Schipluiden. Henk Groenendaal maakte de foto anno 2007. Reacties en suggesties van lezers zijn van harte welkom. Deze maand deel 50. Met deze naam wordt het kruispunt aangeduid, waar de Breeweg, de Zouteveenseweg, de Oostveenseweg en de Willemsoordseweg samenkomen. Beide foto's zijn vanaf de Zouteveenseweg gemaakt, die na het kruispunt overgaat in de Breeweg. Nog altijd is de laatste weg een stukje breder dan de andere polderwegen van Zouteveen. De Oostveenseweg, de weg links, heette ook wel Tweede Veen, als onderscheid met de Eerste Veen, de huidige Woudweg. De Willemsoordseweg, de weg rechts, is vernoemd naar boerderij Willemsoord, die aan de nabijgelegen Slinksloot stond. Deze hofstede was in de negentiende eeuw enige tijd eigendom van koning Willem III. De Willemsoordseweg wordt in de volksmond ook nog steeds Gatweg genoemd. Het is een naam met een onzekere oorsprong. Sommigen menen dat de naam verwijst naar een afgelegen plaats, 'een gat'. De buurtschap met het huidige café Vlietzicht aan de Vlaardingervaart werd gedurende eeuwen aangeduid als ''t Gat'. Vanuit Vlaardingen gezien liggen de woningen inderdaad op grote afstand. Anderen denken dat de weg naar 'het gat' voert, de plaats waar de Boonervliet in de Vlaardingervaart uitmondt. | De naam 'De Kapel' voor het afgebeelde kruispunt verwijst naar de middeleeuwse kapel, die hier, op de plaats van de linkse woning, meer dan twee eeuwen heeft gestaan. Het godshuis werd in 1482 gesticht door de Vlaardingse pastoor Herman van Lockhorst. Er mocht één keer in de week - maar niet op zondag - een mis worden opgedragen. In 1572 raakte de kapel vanwege de Reformatie buiten gebruik; er mochten geen godsdienstoefeningen meer gehouden worden. Vanaf het begin van de zeventiende eeuw tot de sloop in 1719 was in de kapel een schooltje gevestigd. In 1608 klaagde een predikant van Vlaardingen over het onderwijs in Zouteveen. De schoolmeester liet de kinderen katholieke boeken lezen, hetgeen in die tijd verboden was. De bevolking van Zouteveen was na de Reformatie grotendeels katholiek gebleven en sommige schoolmeesters hielden rekening met de achtergrond van de kinderen. In een processtuk uit 1688 wordt de afkeuring uitgesproken dat na meer dan honderd jaar Reformatie nog steeds het altaar in de school aanwezig was. Na 1719 moesten de kinderen van Zouteveen voor onderwijs naar Vlaardingen, Kethel of Schipluiden.
De naam 'De Kapel' is in de volksmond in gebruik gebleven. De aanduiding wordt sinds het derde kwart van de negentiende eeuw levendig gehouden door een opschrift op het inrijhek van de boerderij van de familie Stolk: 'Aan de kapel, Anno 1874'. De toegang van deze woning ligt direct links op beide foto's. | Tegenover de kapel, op de plaats van de rechtse woning, stond vanaf de eerste helft van de zeventiende eeuw tot 1907 een herberg. Dit pand had een fraaie eikenhouten betimmering met veel snijwerk, dat bij de afbraak werd verkocht aan een bewoner van een huis in Wassenaar.
Op de plaats van de herberg werd in 1911 in opdracht van de gemeente Vlaardinger-Ambacht een dienstwoning gebouwd voor de wegwerker; in een aanbouwtje stond de brandspuit. De architect was J. Maassen, aannemers waren J. Weerheim en D. Luyendijk uit Vlaardingen. Het huis aan de overkant, op de plaats van de vroegere kapel, werd in dezelfde tijd en stijl gebouwd. Hier woonde voor de Tweede Wereldoorlog rijksveldwachter Brederoo. Aan de zijgevel van zijn woning bevond zich een brievenbus en een kast voor aankondigingen. Beide karakteristieke huizen bepalen nog steeds het kruispunt. Op de foto's is rechts nog net de boerenwoning van de familie Van Vliet te zien. De wegen en het kruispunt in Zouteveen waren voor de oorlog, op een stenen paardenpad in het midden na, met grint verhard. De wegwerker vulde de gaten in de weg op. De oude foto, die uit de jaren twintig van de vorige eeuw dateert, laat zien dat de berm van de Breeweg geheel beplant was met knotwilgen. Dit gold toen voor de meeste andere polderwegen in het weidegebied van Zouteveen. | | Meer informatie over de naamgeving van polders en wegen is te vinden in het ‘Straatnamenboek van de gemeente Schipluiden’ (de dorpen Schipluiden en Den Hoorn en de buitengebieden)) Tekst: Jacques Moerman. Oude foto: Historische Vereniging Oud Schipluiden. Foto huidige situatie 2007: Henk Groenendaal. 'Midden-Delfland - Schakel' publicatie: 22 februari 2007. Na publicatie worden de “Twee gezichten van…” ook op internet gepubliceerd op adres: http://www.middendelfland.net/. | |
