Twee gezichten van... Nr. 44: De Groeneveldsemolen In de rubriek 'Twee gezichten van…' staan maandelijks twee afbeeldingen centraal. De tekst van deze aflevering is verzorgd door Jacques Moerman van de Historische Vereniging Oud-Schipluiden. Henk Groenendaal maakte de foto anno 2006. Reacties en suggesties van lezers zijn van harte welkom. Deze maand deel 44. Van de tientallen windwatermolens die in Midden-Delfland hebben gestaan, zijn er maar twee overgebleven, namelijk de Dijkpoldermolen in Maasland en de Groeneveldse molen nabij het kerkdorp 't Woudt. De oude foto dateert uit 1972 en toont de molen voor de restauratie in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Op de achtergrond zijn nog net de hoge flats te zien aan de Lozerlaan in Den Haag. Inmiddels is de bebouwing van de stad alleen maar dichterbij gekomen. Langs de Molenlaan, tegenover de molen, zijn de tuindersbedrijven in hoogte toegenomen. De Groeneveldse Polder telt nog enkele boerenbedrijven, die het sterk geslonken weidegebied aan de oostzijde openhouden. | Het oudste keurboekje van het hoogheemraadschap van Delfland vermeldt, dat in 1445 in de Lierpolder een watermolen werd opgericht, die ook het overtollige water uit de omgeving van Groeneveld moest wegmalen. Dit gebied was te omvangrijk, zodat kort daarna ook een molen in de Groeneveldse Polder werd gebouwd. In tegenstelling tot veel andere watermolens overleefde deze molen de woelige Spaanse jaren 1572-1574. In 1620 klaagden de molenmeesters over de toestand van hun watermolen, die "van ouderdom geheelicken verghaen" was. Voor nieuwbouw was echter voorlopig geen geld. Wel vonden er voortdurend reparaties plaats door timmerlieden en molenmakers uit de omgeving.
Uit de verslagen van het bestuur van het hoogheemraadschap van Delfland blijkt, dat de oude Groeneveldse molen kort voor 16 augustus 1719 door blikseminslag in brand was geraakt en "geheelijck was verteert". De ingelanden van de polder treurden niet lang om dit verlies. Er werd direct een uitgebreid bestek gemaakt voor een nieuwe stenen watermolen. Op 18 augustus 1719 vond de uitbesteding plaats in het rechthuis van 't Woudt. Pieter van Wieringe nam het karwei aan voor de som van 2549 gulden. De bouwer verplichtte zich al het voorgeschreven werk "meesterlijk in malkander te setten". Het resultaat was een ronde stenen molen met een rieten kap. Het type werd omschreven als een grondzeiler met een Oudhollandse wiekvorm, waarvan de vlucht 25 meter bedroeg. In deze molen bevond zich "een bequaame woonplaats", die tot 1979 werd bewoond door de familie Boekestijn. | | Tot 1960 werd de Groeneveldse Polder (272 ha) uitsluitend op de wind bemalen; daarna is vlak naast de molen een vijzelgemaal gebouwd. Deze vijzel werd aanvankelijk aangedreven door een dieselmotor en vanaf 1974 door een elektromotor. Tengevolge van de bouw van het vijzelgemaal werden de wieken met 1,95 m ingekort tot circa 23 meter. Na de polderconcentratie is de molen eigendom geworden van het hoogheemraadschap van Delfland. In het begin van de jaren tachtig moest de bemalingscapaciteit in verband met de toename van het aantal kassen in de polder worden vergroot. Het scheprad werd vernieuwd en de aandrijving geëlektrificeerd. In augustus 1985 startte de restauratie van de molen door het molenmakersbedrijf Verbij uit Hoogmade. De muren werden voorzien van een nieuwe stuclaag en de wieken werden weer op de oorspronkelijke lengte van 25 meter gebracht. Dit hield in dat het dakvlak van het vijzelgemaal aangepast moest worden. Op 25 november 1986 werd voor het eerst weer op de wind proefgedraaid. Sinds de oplevering in mei 1987 draait het scheprad weer veelvuldig, zowel op de wind als elektrisch aangedreven. In de periode november 1987 tot juni 1988 is het interieur van de Groeneveldse molen gerestaureerd. Helaas waren de meeste originele Delftsblauwe tegeltjes toen al uit de molen verdwenen. Op de plaats van de oude stal/schuur werd in 1988 een molenaarswoning gebouwd. Vanaf januari 1989 wordt de woning bewoond door de enthousiaste molenaar/machinist Rob van Zijll en zijn gezin. Meer informatie over de naamgeving van polders en wegen is te vinden in het ‘Straatnamenboek van de gemeente Schipluiden’ (de dorpen Schipluiden en Den Hoorn en de buitengebieden) Tekst: Jacques Moerman Oude foto: Historische Vereniging Oud Schipluiden. Foto huidige situatie 2006: Henk Groenendaal. 'Midden-Delfland - Schakel' publicatie: 7 september 2006. Na publicatie worden de “Twee gezichten van…” ook op internet gepubliceerd op adres: http://www.middendelfland.net/. | |
