Twee gezichten van... Nr. 40: Het Tramstation Schipluiden

In de rubriek 'De twee gezichten van…' staan maandelijks twee afbeeldingen centraal. De tekst van deze aflevering is verzorgd door Marie Louise ten Horn-van Nispen van de Historische Vereniging Oud Schipluiden. Henk Groenendaal maakte de foto anno 2006. Reacties en suggesties van lezers zijn van harte welkom. Deze maand deel 40.

Op 1 oktober 1912 was het feest in Schipluiden. De tramlijn vanuit het Westland naar Delft en het stationsgebouwtje in Schipluiden werden in gebruik genomen. Daar waren jaren van problemen, overleg, voorbereiding en bouwen aan vooraf gegaan. Reden voor gemeente en directie van de WSM, de Westlandsche Stoomtramweg Maatschappij, om het glas te heffen.
In 1881 was de WSM opgericht om het vervoer in het Westland te verzorgen. Als laatste delen in het lijnennet kwamen in juli 1912 het traject Maaslandse Dam - Maassluis en in oktober 1912 Maaslandse Dam - Delft klaar.
In Maasland en Schipluiden was in juli 1911 een bouwvergunning aangevraagd voor de stations. De 'Hollandsche Maatschappij tot aanneming van werken in Gewapend Beton' kreeg opdracht de funderingsplaten daarvoor te maken (kosten samen ƒ2.500,-). Op 24 augustus 1911 werden de beide 'haltegebouwen' aanbesteed. Van de acht aannemers die waren uitgenodigd om in te schrijven, was Ph. Haring uit Schipluiden met ƒ15.550,- de laagste. Een dag later schreef directeur jhr. Verspijck aan burgemeester Musquetier: "Ik hoop dat hij [Haring] het stationnetje Uwer gemeente zóó zal afleveren dat het een sieraad voor Schipluiden zal zijn".
De gebouwtjes van Maasland en Schipluiden waren elkaars spiegelbeeld. Ze waren, zoals de andere WSM-stations ontworpen door ir. D.P. Ameijden van Duijm.

Tramstation, begin 20ste eeuw

Behalve een dienstgedeelte, bestaande uit wachtkamer, kantoor en berging, had het gebouw ook een woongedeelte. In de wachtkamer werden het plafond en de lambrisering beschilderd met "ornamenten, randen en biezen". Tegen de lambrisering stonden zitbanken en de ruimte werd verwarmd door een kachel in een hoge schouw. Om het in- en uitstappen zo gerieflijk mogelijk te maken, was aan de wachtkamer een veranda gebouwd met een luifel tot bijna aan de rails. De veranda was aan de westkant gesloten en voorzien van banken. Het kantoor van de stationschef had een deur naar het perron en twee zijraampjes die uitzicht gaven over beide zijden van de lijn: naar de trambrug èn richting Den Hoorn. In de deur tussen wachtkamer en kantoor zat een loket, waardoor post en pakjes konden worden aangeboden voor vervoer. Kaartjes kocht men in de tram.
Het woongedeelte, met de voordeur aan de noordzijde, bestond uit woonkamer, keuken, twee slaapkamers, zolder en kelder.
Het stationsgebouwtje in Maasland werd in 1964 gesloopt. In Schipluiden bleef het tot 1968 dienst doen voor de WSM. Toen woonde ladingmeester Doorn er, zoals vóór hem de families Kok en Vrijland. Ploegbaas Welling was in oktober 1912 de eerste bewoner. In de loop van de tijd had het gebouwtje verschillende (neven-)functies gehad. Zo deed de wachtkamer halverwege de jaren veertig dienst als distributiekantoor, was van 1963 tot medio 1980 het transportbedrijf van Eikelenboom er gevestigd en daarna tot begin 1987 het bedrijf AC van Spaans.

Tramstation, wat weggestopt in woonwijk Keenenburg

Nadat in 1931 het personenvervoer per tram stopte, hadden veranda en luifel geen functie meer. Ze werden eind jaren dertig gesloopt. Toen werd ook de deur van het kantoor veranderd in een raam. Dat is nog steeds goed te zien. Het interieur bleef vrijwel onaangetast, zelfs de keuken behield veel originele elementen.
Aan het goederenvervoer kwam in 1970 een eind, waarna de gemeente Schipluiden het emplacement en het stationnetje kocht. De krant van 28 september 1971 schreef: "om gesloopt te worden en plaats te maken voor de Schipluidense dorpsuitbreiding". Die dorpsuitbreiding kwam er, maar het tramstation was inmiddels aangemerkt als industrieel erfgoed.
In 1987 kreeg de Historische Vereniging het als onderkomen. Een grondige restauratie volgde, waarvan de gemeente de buitenkant en de vereniging de binnenkant voor zijn rekening nam. Op 28 april 1989 kon burgemeester J. Waaijer 'Museum het Tramstation' officieel openen. Zo'n tien jaar later volgde de aanwijzing van het gebouw als Rijksmonument.

Tentoonstelling 'Een halte in de tijd'

In het Tramstation in Schipluiden is tot 9 september 2006 gelegenheid de tentoonstelling: "Een halte in de tijd" te bezoeken (woensdag (nà 6 mei) en zaterdag 14.00-16.00 uur). Deze tentoonstelling gaat over de geschiedenis van de Westlandsche Stoomtramweg Maatschappij (WSM).

Tekst: Marie Louise ten Horn-van Nispen. Oude foto: Archief WSM. Foto huidige situatie 2006: Henk Groenendaal. 'Midden-Delfland - Schakel' publicatie: 6/7 april 2006.

Na publicatie worden de “Twee gezichten van…” ook op internet gepubliceerd op adres: http://www.middendelfland.net/.